Kategori: Blogu Organizatat: Galeria Aquarius , Alternativna , UNMIK Etiketat:
Në urën e Ibrit, dhe fjalët kalojnë mbi urë. Fjalët që ishin menduar dhe ndjerë nga njerëzit nga periudha e Republikë Federale të Jugosllavisë janë ringjallur sot nga disa njerëz të rinj, artistë. Kjo është një hyrje në një ’rrugetim’ që ndoshta do të ketë vetëm pafundësi në kohëzgjatje. Nën moton "Fjalët si ura", për herë të parë u mbajt në Mitrovicë Festivali i parë i Letërsisë "ZaNa", si një lloj promovimi i bashkëpunimit kulturor midis bashkësive të ndryshme etnike.
Gjatë Festivalit, u organizuan mbrëmje për poezi, debate poetike, murale dhe libra me poezi. Këtë vit, Zana u përqëndrua në çështjet gjinore me një theks të veçantë tek poetët mitrovicas. Si rezultat i këtyre ndryshimeve përtej urës, fjalët gjetën strehën e tyre në një libër me poezi të shtypur në tre gjuhë.
Latif Berisha, Vladeta Vuković, Muhamed Kërveshi, Darinka Jevrić, janë vetëm disa nga emrat e poetëve që krijuan në gjysmën e dytë të shekullit të kaluar në Jugosllavi. Aleksandar Dundjerin dhe Fazli Hajrizi shkruajnë për to në përmbledhjet e librave.
Në hyrje të librit, "fajtori" dhe iniciatori kryesor i festivalit, drejtoresha e muzeut në Mitrovicën e Jugut, Nora Prekazi-Hoti, thotë se ideja lindi për shkak të nevojës për të eksploruar fjalën e shkruar, për të kërkuar për ata njerëz në lumë, për identitete të ndryshme në mjedisin tonë.
"Futja e gjuhës dhe vargjeve lirike, njohja e tyre, si dhe ata që shkruajnë historitë e tyre rreth dashurisë dhe dhimbjes në gjysmën e dytë të shekullit të kaluar, gradualisht lindi nevoja për të kuptuar tjetrin paralelisht", shkruajti Nora.
Zana në përkthim do të thotë figurat mitike qe quhen zana, por në të vërtetë Nora i përdori ato si një rrugë për tek më e bukura që e ngre njeriun dhe e afron atë me njeriun. Dashuri Ai shpjegon se diversiteti në një qytet si Mitrovica është një avantazh dhe se duhet të bashkojë njerëzit. E vërteta është autentike, sipas saj, dhe lidhja e serbëve dhe shqiptarëve përmes kulturës është shërimi më i mirë.
"Ka një kurë për gjithçka në art dhe nuk ka blof, ose ju pëlqen ajo që bëni ose nuk mund ta bëni fare," theksoi ajo, duke shtuar se nuk ka asnjë ndryshim në poezinë e serbëve dhe shqiptarëve në vitet 1960 dhe 1980.
"Unë madje nuk e di se çfarë prisja, por isha i befasuar se sa stili ynë i të shkruarit është i njëjti, gratë revolucionare, punëtore, gra të dashura," zbuloi Nora dhe njoftoi ndërkombëtarizimin e këtij festivali në periudhën e ardhshme.
"ZaNa do të bëhet një festival ndërkombëtar me një audiencë, i frymëzuar nga një grua, duke botuar libra dhe duke prezantuar publikun e gjerë me aktivitetet tona," vuri në dukje ajo.
Këtë vit, Korona organizoi të gjitha ngjarjet në mënyrë që audienca të privohej nga një përshtypje e menjëhershme, dhe të gjitha ngjarjet u regjistruan dhe transmetuan përmes mediave të tjera, kryesisht televizioneve RTK1 dhe RTK2.
Në anën tjetër të urës, në pjesën veriore të Mitrovicës, Miljana Dundjerin mirëpriti me fjalë. Në emër të Qendrës Kulturore Private Akvarijus, e cila feston pesë vjet ekzistencë këtë vit, ajo hapi dyert e ZaNi dhe tregoi se çfarë i bashkon asaj dhe Norës, respektin për njeriun që krijon dhe heq paragjykimet.
"Multikulturalizmi është në vetvete ky qytet, dhe është ky qytet që dikton që ne duhet të jemi multikulturor, dhe sfida më e madhe është të heqim paragjykimet dhe të hedhim hapin e parë," kujtoi artisti, duke theksuar se kur njerëzit janë të mëdhenj, transkripton, gjininë, numrin.
Në botën e krizës së identitetit, gjëja më e vështirë është të tregosh se identitetet nuk janë në krizë, nëse paraqesim dhe respektojmë veçantinë dhe diversitetin tonë me to, dhe në këtë, ky festival meriton mbështetje, sepse ai përpiqet për këtë.
"Festivale si ky, ku ne njohim artin e të dy komuniteteve dhe bashkëpunimi bazuar në atë, marrin një formë të re të jetës," vuri në dukje Miljana, duke shtuar se funksioni kryesor në multikulturalizëm nuk duhet t'i caktohet askujt.
"Gjithçka bazohet në marrëdhëniet e një individi me një individ, jo shoqërisë me shoqërinë dhe në momentin kur njerëzit si qenie individuale respektojnë diversitetin në të tjerët, atëherë do të ketë pajtim, dhe gjithçka tjetër është artificiale," theksoi Miljana.
Fjalë si ura nga shtatori deri në dhjetor të këtij viti, ura e të gjitha ndarjeve dhe izolimeve. Nora dhe Miljana secila në mënyrën e vet kontribuan në kujtimin e jugut dhe veriut të disa kohërave të shkuara në të cilat, si sot, dashurohet gjithçka që është e mirë tek njeriu.
"Nuk është lumi që rrjedh, është uji, nuk është koha që kalon, jemi ne", dhe këtu mund të pushojë një art i jetës. ZaNa-t tona janë Miljana dhe Nora, zanat e mira thjesht paralajmërojnë se nuk duhet të harrojmë se kush jemi dhe nga jemi. Ato janë artiste që heqin të gjitha rampat. Me këtë festival, ato arritën të kujtojnë se bukuria nuk njeh kufij dhe se shqiptohet njësoj - në të gjitha gjuhët - gjuhen e dashurisë.
Shumë poezi janë shkruar në mënyrë frymëzuese për jetën, dhe vetëm disa nga pjesët mund të frymëzojnë dikë të lexojë gjithçka. Poezia do të pushtojë akoma botën, dhe me fjalë të tilla dhe gra të tilla, çdo urë kalohet lehtë.
Burimi i fotos: ZaNa Festival
