Kategori: Blogu Etiketat: #ENVIRONMENT
Ndotja e mjedisit dhe ndryshimet klimatike, duam apo jo, na bëjnë të mendojmë se çfarë po i bëjmë planetit dhe mjedisit tonë. Institucionet janë përgjegjëse, si dhe vetë qytetarët. Të gjithë bashkëbiseduesit tanë jo vetëm që kontribuojnë në zgjidhjet e gjelbra por edhe në një kuptim më të gjerë ndikojnë në mundësinë për të jetuar në më shumë zona të gjelbra dhe për të reduktuar ndotjen. Iniciativa individuale, biznese të vogla, programe më të gjera – me një qëllim. Megjithatë, duket se mungon një kuptim më i gjerë i publikut.
Aktivizëm krijues
DYVO u lansua zyrtarisht në 2018, megjithatë, faza e kërkimit filloi në 2016.
Për të kuptuar se çfarë bën në të vërtetë Dyvo, vizitoni faqen e tyre në Facebook. Një shpjegim i thjeshtë do të ishte - modë e ngadaltë.
Ata filluan me synimin për të provuar modelin e konceptit në lidhjen e pikave midis kreativitetit dhe rrethores në zgjidhjen e çështjes së mbetjeve plastike.
Ata janë të përkushtuar ndaj pasionit të tyre, d.m.th., punës, por edhe kujdesit për natyrën: “Të përziera në një kombinim perfekt për të na bërë të ndërmarrim veprime. Ne e quajmë Aktivizëm Kreativ”.
Ata synojnë të sfidojnë kulturën aktuale të mbetjeve, me vëmendje të veçantë ndaj ndotjes plastike.
Ata prodhojnë detaje të modës nga plastika e hedhur, kështu që produktet e tyre janë gjithashtu të qëndrueshme.
"Kështu që ne mund të shërojmë kolektivisht sjelljen tonë toksike" - shpjegon ekipi i Dyvo për www.kosovotrustbuilding.com
Një nga mënyrat për ta bërë këtë është me shkëmbimin e njohurive sepse DYVO po ndan dhe frymëzon gjithashtu gjeneratën e ardhshme të krijuesve dhe ata e shohin atë si "një domosdoshmëri".
“Për ta bërë të shkurtër historinë e gjatë, kultura e mbeturinave është një mangësi e një mendësie lineare dhe kjo është një sfidë brezash – për të cilën duhet të punojmë çdo ditë që ndryshimi të ndodhë” – shpjegojnë ata.
Sa i lartë është ndërgjegjësimi i konsumatorëve për këto tema?
Varet nga rajoni, kultura dhe konteksti. Pra, shumë vende të zhvilluara dhe në zhvillim kanë krijuar të menduarit kritik ndaj konsumit, zinxhirëve të furnizimit dhe mënyrave direkte/indirekte në të cilat ai ndikon në të ardhmen tonë. Nëse flasim konkretisht për Rajonin e Ballkanit, ende na mungon empatia bazë ndaj problemit. E themi këtë sepse në kërkimin dhe angazhimin tonë me komunitetin shohim qartë se njerëzit e dinë dhe e kanë përcaktuar veten se mbetjet plastike janë një problem, megjithatë, është veprimi që mungon. Kjo imponon bashkëpunim më të lartë të qeverive, institucioneve, shoqërisë civile dhe akademisë së bashku me qytetarët. Jo vetëm për të folur për të, por për të filluar dhënien e zgjidhjeve aktuale në mënyrë që njerëzit të mund të kontribuojnë në mënyrë specifike për ndryshimin.
Ngrini idenë!
Projekti RISE synon të ndihmojë të rinjtë e Ballkanit Perëndimor që të realizojnë idetë e tyre të biznesit në biznese të suksesshme të sipërmarrjes sociale në komunitetet e tyre, me një ndikim të qartë social.
Kjo do të thotë që të rinjtë që punojnë nuk kanë një biznes që krijon fitim, por ky fitim kthehet në punën e tyre që përveç anës së sipërmarrjes ka një ndikim të drejtpërdrejtë pozitiv social në komunitetet e tyre.
“RISE Journey mbështet idetë e sipërmarrjes sociale, ku shumë prej tyre janë duke punuar në trajtimin e çështjeve mjedisore në komunitetet e tyre” – shpjegon Shpend Mustafa nga Balkan Green Foundation.
Balkan Green Foundation menaxhon Balkan Green Ideas i cili është një konkurs rajonal i organizuar që nga viti 2012 ku marrin pjesë vendet e BB6 dhe Greqia, dhe nëpërmjet granteve financiare, ata mbështesin idetë e gjelbra në WB6 dhe Greqi.
Programi tani është në fazën e punës me ide dhe ekipe të përzgjedhura.
“35 gradë” dhe Eco Solution janë dy ekipe që kanë kaluar në Fazën e Inkubacionit.
Pas katër muajsh seancash trajnimi javore dhe seancave të mentorimit një-për-një, shtatë ekipe pjesë e Udhëtimit RISE morën pjesë në Ditën Demo ku dy prej tyre u përzgjodhën nga juria profesionale.
Këto dy ekipe tani po vazhdojnë rrugëtimin e tyre në Fazën e Inkubacionit me një grant financiar prej 2500 euro dhe mentorim nga BGF për zbatimin me sukses të ideve të tyre të sipërmarrjes sociale.
“35 gradë duke punuar në një stol tualeti që e pozicionon trupin në një mbledhje natyrale dhe të rehatshme. Kjo sjellje e tualetit ju ndihmon të jeni më të shëndetshëm dhe të ndiheni më mirë. Ndihmon në parandalimin dhe kurimin e sëmundjeve të tilla si koliti, apendiciti, hemorroidet, kapsllëku dhe kanceri i zorrës së trashë. Eco Solution po trajton mbetjet ushqimore, të cilat janë ndër shkaqet kryesore të ndotjes së ujërave të ëmbla. 33% e ushqimit të prodhuar për konsum njerëzor çdo vit shkon dëm. Eco Solution planifikon të zhvillojë një produkt organik nga mbeturinat ushqimore që optimizon përdorimin e burimeve natyrore bazuar në konceptet e qëndrueshmërisë dhe riprodhimit”, tha Mustafa.
Duke komentuar se sa të interesuar janë të rinjtë për idetë e gjelbërta të sipërmarrjes sociale, Mustafa tha:
“Për fat të keq, njerëzit nuk kanë shumë informacion siç do të preferohej mbi konceptet e sipërmarrjes sociale, se si të drejtojnë biznese që kanë gjithashtu një ndikim të drejtpërdrejtë pozitiv social në komunitetet e tyre. Por, siç ka ndodhur me ne kur punojmë me të rinjtë dhe prezantojmë punën që po bëjmë në këtë fushë, ata bëhen shumë të interesuar dhe mbështetës për këtë ide. Në edicionin tonë të parë të Udhëtimit RISE, ne kishim dy ekipe që tani janë ndërmarrje të suksesshme sociale plotësisht funksionale”.
Llampat Leka: Mbill një pemë!
Shkencëtarët vlerësojnë se 80% e specieve tokësore të planetit jetojnë në pyje. Prandaj, shpyllëzimi është një nga rreziqet më të mëdha të zhdukjes për shumë specie, oksigjen dhe ushqim. Sipas Global Forest Watch nga viti 2001 deri në vitin 2020, Prishtina humbi 2.87 kha mbulesë pemësh, ekuivalente me një rënie prej 4.3% të mbulesës së pemëve që nga viti 2000.
Në Prishtinë, dy rajonet kryesore ishin përgjegjëse për 81% të humbjes së të gjithë mbulesës së pemëve ndërmjet viteve 2001 dhe 2020. Podujeva kishte humbjen më të madhe të mbulesës së pemëve me 1.19 kha krahasuar me një mesatare prej 411 ha.
Besnik Leka na e kujton këtë statistikë.
Ai është më i njohur në publik për aktivizmin e tij civil dhe avokimin për një qasje të ndryshme në edukimin e të rinjve, jashtë kuadrit të patriarkatit. Megjithatë, ai qëndron edhe pas markës “Leka lamps”.
“Përmes biznesit tonë Leka Lamps, ne po përpiqemi të ndërtojmë një biznes të qëndrueshëm i cili do të inicojë kulturën e re drejt shpëtimit të mjedisit nga shpyllëzimi duke kontribuar drejtpërdrejt në misionin tonë “Për çdo llambë që bëjmë, mbjellim një pemë”. Ne përdorim materiale miqësore me mjedisin dhe mbjellim pemë”, thotë Besniku për www.kosovotrustbuilding.com.
Frymëzimi për prodhimin e llambave erdhi nga babai i Besnikut, i cili ishte pylltar, mekanik dhe një artist/mjeshtër shumë profesionist. Besniku nisi të bënte llamba në vitin 2017, ndërsa eksperimentonte dhe përpiqej të punonte në brendësinë e tij.
“Ka kaq shumë industri rreth prodhimit të drurit. Shumica nuk mendon se duhet t'i kthejmë natyrës, duhet të mendojmë mënyra për biznesin se si t'i bëjmë ato më të qëndrueshme dhe më pak të dëmshme për mjedisin” – shton Besnik Leka.
Pastrim gjatë vrapimit – për kujdesin ndaj mjedisit
Arta Ibishi- Çitaku ka iniciuar dhjetëra aktivitete pastrimi dhe në dhjetëra prej tyre ka marrë pjesë edhe ajo.
Siç shpjegoi ajo, ajo gjithmonë kishte një sens për natyrën.
Fillimisht ajo mori pjesë me vite në aktivitetet e pastrimit të organizuara në Mitrovicë nga organizata të ndryshme.
“Nuk e dija se po bëhesha një ambientaliste aktive. Gjatë ecjes me biçikletë në mëngjes, bëj vrapim dhe mbledh mbeturina gjatë vrapimit çdo ditë”, thotë Ibishi për www.kosovotrustbuilding.com.
Deponitë ilegale në Mitrovicë, të cilat përkundër disa përpjekjeve për mbylljen e tyre, vazhdojnë të funksionojnë si të tilla, lumenjtë vazhdojnë të degradohen për shkak të mungesës së menaxhimit të duhur, dhe zhvillimi i shpejtë urban ka tkurrur hapësirat e gjelbra dhe ka krijuar një mjedis të zymtë.
Përdorimi i plastikës, kjo praktikë e pashëndetshme dhe gjithnjë në rritje që po përdoret qoftë nga qytetarët, qoftë nga bizneset vendase, po i shkakton dëme të mëdha natyrës por edhe ndotjes së hapësirave.
Zonat më të frekuentuara të qytetit po vazhdojnë të jenë gjithnjë e më të ndotura, për shkak të mbingarkesës së kompanisë së pastrimit, mungesës së koshave të mbeturinave dhe ndërgjegjësimit qytetar.
Arta, e vetëdijshme për të gjitha ndikimet negative në mjedis, vuri në dukje rëndësinë e kujdesit me shembullin e saj. Mirëpo, ajo që është edhe më e rëndësishme, nga veprimi individual i Artës, u formua një grup që ndajnë të njëjtin qëllim:
“Një ditë vendosa të ftoj disa njerëz me mendje të njëjtë që do të mbështesnin idenë time dhe për fat të mirë aktivitetet e mia filluan në grup më 07 qershor 2020. Çdo aktivitet u bë më i madh dhe më i fortë duke i bashkuar njerëzit drejt qëllimit të pastrimit të mjedisit ndërkohë përmes këtyre aktiviteteve. arrijmë të pastrojmë edhe veten”.
Një grup vullnetarësh tani quhen “Ambientalistet e Mitrovicës”, dhe ata dëshirojnë të reduktojnë mbetjet plastike dhe simitet e duhanit që hidhen në mënyrë të pamatur nëpër mjedisin e gjelbër. Logoja e tyre qëndron për - Kursimi i energjisë, mbjellja, lobimi dhe riciklimi.
“Ambjentalistët e Mitrovicës janë një grup qytetarësh vullnetmirë, të cilët nuk e kursejnë kohën apo mundin e tyre për të bërë vepra të mira për mjedisin që na rrethon. Ne vendosëm që të linim dy orë paradite të së shtunës dhe t'ia kushtojmë atë kohë aktiviteteve në pjesë të ndryshme të Mitrovicës. Çdo aktivitet i planifikuar është shpallur në rrjetet sociale ku kemi ftuar qytetarë të të gjitha moshave që janë ekologjikisht të vetëdijshëm për t'u bashkuar me ne dhe për fat të mirë përgjigja ishte pozitive për secilin aktivitet”, shpjegon Ibishi- Çitaku.
“Një fakt që na jep shpresë se ka një të ardhme të ndritur për mjedisin. Ne të gjithë kemi ndjenjën se secili pjesëmarrës është i etur për të parë një ndryshim pozitiv dhe për të pasur një mjedis më të gjelbër, dhe ndjenja se pjesëmarrësit i përkasin një nisme të tillë si pastrimi / bllokimi, është një ndjenjë shumë pozitive. Me këtë aktivitet nuk pastron vetëm ambientin, por pastron edhe një pjesë të vetes” – shtoi ajo.
Bashkëbiseduesja jonë shpjegon se kjo është një mënyrë jetese për të. Ajo do të lobonte për gjoba të detyrueshme që do t'i parandalojnë njerëzit të hedhin mbeturina në mënyrë të pakujdesshme dhe të ndotin natyrën:
“Nëse pastrojmë deponitë dhe kujdesemi për mbetjet me mençuri, vazhdojmë të bëjmë veprime që do të kontribuojnë në reduktimin e ndotjes së mjedisit dhe emetimeve të gazrave serrë, ne krijojmë më shumë hapësirë të gjelbër edhe për njerëzit dhe kafshët. Të gjithë ne mendojmë jeshile dhe e mbajmë të pastër”.
I nderuar lexues, tani është radha juaj të bëni diçka për mjedisin.
